Bản tin này không đưa ra một kết luận vội vàng mà sẽ đặt câu hỏi để phản biện lời giải thích quá giản đơn cho một vấn đề phức tạp
Cơ quan Bộ Tài chính ở Hà Nội, hiện trường cái chết của Vụ trưởng Phan Đức Dũng
Vụ Quốc phòng, an ninh, đặc biệt (Vụ I) là đơn vị thuộc Bộ Tài chính, có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính thực hiện quản lý nhà nước về: Tài chính - ngân sách; Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch, kế hoạch; đầu tư phát triển đối với lĩnh vực quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội, hoạt động của cơ quan Đảng và một số chương trình, đề án đặc biệt theo phân công của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Đối tượng quản lý của Vụ I gồm: Bộ Quốc phòng (bao gồm Ban Cơ yếu Chính phủ), Bộ Công an, Văn phòng Trung ương Đảng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và cơ quan khác theo phân công của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Lực lượng Công an nhân dân bu quanh trụ sở Bộ Tài chính
Trước đó ngày 25.12.2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (trước đây) đã ban hành Quyết định số 2055/QĐ-BKHĐT về việc tiếp nhận, bổ nhiệm có thời hạn ông Phan Đức Dũng giữ chức Vụ trưởng Vụ Quốc phòng, an ninh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Ngày 8.1.2024, bộ này tổ chức lễ công bố và trao quyết định bổ nhiệm cho ông Dũng.
Sau khi Bộ Kế hoạch và Đầu tư hợp nhất với Bộ Tài chính một thời gian, ông Dũng đảm nhiệm vị trí Vụ trưởng Vụ Quốc phòng, an ninh, đặc biệt (Bộ Tài chính).
Cố Vụ trưởng Phan Đức Dũng (1970-2025) là sĩ quan biệt phái từ Bộ Quốc phòng sang Bộ Tài chính
Theo Quyết định 361/QĐ-BTC ngày 26.02.2025 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Vụ Quốc phòng, an ninh, đặc biệt, vụ này có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính thực hiện quản lý nhà nước về: tài chính - ngân sách; chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch, kế hoạch; đầu tư phát triển đối với lĩnh vực quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội, hoạt động của cơ quan Đảng và một số chương trình, đề án đặc biệt theo phân công của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Sự việc này không thể không gợi lại một ký ức đau buồn và đầy ám ảnh khác vào ngày 17 tháng 10 năm 2019. Khi đó, ông Lê Hải An, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, cũng được thông báo đã "ngã từ trên cao xuống tại tòa nhà trụ sở Bộ Giáo dục và Đào tạo ở Hà Nội".
Cả hai đều là những quan chức cấp cao, đều thuộc lứa 1970-1971. Cả hai đều ngã tại nơi làm việc được bảo vệ nghiêm ngặt. Và cả hai cái chết đều được đóng lại bằng hai chữ "tai nạn".
Cố Thứ trưởng Lê Hải Anh (1971-2019) có học vị Tiến sĩ, từng giữ chức Hiệu trưởng trường Đại học Mỏ Địa chất
Một sự trùng hợp? Có thể coi là như vậy. Nhưng trong chính trị, sự trùng hợp đến hai lần với một kịch bản giống hệt nhau thường được gọi bằng một cái tên khác: quy luật.
Bài viết này không nhằm mục đích đưa ra một kết luận vội vã. Nhiệm vụ của báo chí là đặt câu hỏi, đặc biệt là khi những lời giải thích chính thức tỏ ra quá giản đơn cho một sự việc phức tạp.
Câu hỏi thứ nhất: Công an ở đâu? Các trụ sở bộ ban ngành cấp trung ương không phải là chốn công cộng. Đó là những công trình được canh phòng cẩn mật, với lực lượng bảo vệ và hệ thống camera giám sát nhiều lớp. Việc một vụ trưởng, một thứ trưởng có thể "ngã" một cách bi thảm như vậy đặt ra một dấu hỏi khổng lồ về an ninh. Hay phải chăng, chính hệ thống an ninh đó đã không hoạt động, hoặc tệ hơn, đã bị vô hiệu hóa?
Câu hỏi thứ hai: Tại sao lại là những nhân vật này? Ông Phan Đức Dũng không phải là một vụ trưởng bình thường. Ông là một sĩ quan quân đội nắm giữ "tay hòm chìa khóa" của những khoản chi tiêu nhạy cảm nhất quốc gia. Vị trí của ông là nơi giao thoa của hai thế lực lớn: Quân đội và Tài chính. Sự ra đi đột ngột của một nhân vật ở một giao điểm quyền lực như vậy không bao giờ là một sự kiện đơn giản. Nó làm gián đoạn, thay đổi, hoặc có thể là dọn đường cho một dòng chảy quyền lực và tài chính khác.
Câu hỏi thứ ba: Lý do gì chúng ta phải tin rằng đó chỉ là một "tai nạn"? Khi một sự kiện thách thức logic thông thường, dân chúng có quyền hoài nghi. Trong một môi trường chính trị mà những thông tin về các cuộc đấu đá nội bộ, các cuộc "chuyển giao" và "củng cố" quyền lực luôn là những dòng chảy ngầm dữ dội, thì mỗi sự ra đi của một nhân vật chủ chốt đều làm dấy lên những làn sóng hoài nghi. Việc chính quyền Việt Nam nhanh chóng kết luận là "tai nạn" mà không có một cuộc điều tra công khai, minh bạch chỉ càng đổ thêm dầu vào ngọn lửa ngờ vực đó.
Sự tỉnh bơ của các cơ quan truyền thông nhà nước trước những câu hỏi này chính là tiếng nói đáng sợ nhất. Họ không phân tích, không đặt câu hỏi, chỉ đơn thuần lặp lại thông cáo. Sự im lặng đồng lõa này tạo ra một khoảng trống, và trong khoảng trống đó, nỗi sợ hãi và thuyết âm mưu sẽ lên ngôi.
Thảm kịch thực sự ở đây không chỉ là cái chết của một hay hai con người. Thảm kịch lớn hơn là cái chết của niềm tin. Khi người dân không còn có thể tin vào những thông báo chính thức về sự sống và cái chết của các nhà lãnh đạo, nghĩa là khế ước xã hội giữa người dân và nhà nước đã bị xé bỏ. Không khí xã hội sẽ trở nên đặc quánh đến ngột thở bởi sự hoài nghi và sợ hãi, khi người ta tin rằng có những thế lực vô hình có thể định đoạt số phận của người khác ngay giữa thanh thiên bạch nhật và gọi đó là "tai nạn".
Đây không còn là vấn đề của một phe nhóm nào. Đây là sự mục rữa của cả một hệ thống, khi bóng tối của quyền lực đủ sức che lấp cả ánh sáng mặt trời.